Književna Rijeka Broj 1-2, godište XX. PROLJEĆE-LJETO 2015.

Gl. urednik  Igor Žic

igor@ppmhp.hr

Rijeka, Korzo 28/ II

ISSN:1331-0607

Sadržaj

Riječ urednika: Riječko kazalište, Oliver Frljić i neke nijanse

fašizma.....................................................................................................4

O B L J E T N I C E

Igor Žic: Povodom smrti Milana Osmaka........................................................7

Ljubica Kolarić-Dumić: Živko Bertić – zaboravljeni hrvatski

književnik iz Srijema..............................................................................11

E S E J

Nikola Crnković: Neke novine u staroj priči o iskonu glagoljice.................16

Boško Barac: Antun Barac, poezija i glazba u ozračju Hrvatskog

primorja...................................................................................................28

Igor Žic: Antun Barac i roman Isušena kaljuža Janka Polića Kamova..........40

Grgo Gamulin: Ivan Meštrović......................................................................51

Augustin Serdar: 35 eseja.............................................................................61

Igor Žic: Dragan Velikić, veliki srpski pisac iz Pule....................................107

P R O Z A

Grgo Gamulin: Pisma iz zatvora u Petrinjskoj (1941.)................................115

Davor Velnić: Tri priče...............................................................................121

Đoni Božić: Čitanje uz Niku.........................................................................134

Ljubica Kolarić-dumić: Na drugoj strani....................................................145

Anela Borčić: Mrav.....................................................................................151

Ana Horvat: Lovor-višnja...........................................................................154

Ksenija Kušec: Sobe.....................................................................................162

Dragan Velikić: Islednik.............................................................................174

P O E Z I J A

Gaetano Longo: Poezija..............................................................................185

Dragutin Kolak: Mistika cvieća (1943.)....................................................200

Radovan Tadej: Zapis jednog fantasta.........................................................207

Sanjin Čiković: Ljubavi moja.......................................................................221

Igor Petrić: Zigota postojanja......................................................................228

Vlatko Majić: Pet pjesama..........................................................................238

Ljubica Kolarić-Dumić: Zornice.................................................................240

D O M A Ć A B E S E D A

Nikola Kraljić: Deset i više pjesama..........................................................242

Damir Sirnik: Sriće i žalosti.........................................................................245

Ivanka Glogović Klarić: Pjesme...............................................................261

Rajka Jurdana-Šepić: Pjesme......................................................................265

S U D B I N A K N J I G E

Željka Lovrenčić: Tomislav Marijan Bilosnić: Na proputovanju

Mediteranom.........................................................................................270

Željka Lovrenčić: Tomislav Marijan Bilosnić: Pjesnik u božanskome

vrtu........................................................................................................274

Željka Lovrenčić: Ernest Fišer: Macbeth na fajruntu.................................277

Danijela Bačić-Karković: Jesu li Uan, Htu, Vur i Z jedan te isti?............279

Mladen Dorkin: Ante Gregov Jurin: Čovjek koji je razgovarao s

krijesnicama..........................................................................................284

Jadran Zalokar: Vinko Mičetić: Bogumili su vječni..................................290

Fabijan Lovrić: Mario Bilić: Knjiga za jednog čitača.................................293

Fabijan Lovrić: Mujë Buçpapaj: Nevidljiva pobjeda...................................297

        =  Preporučeni prilog iz ovog dvobroja:

          Jadran Zalokar

Vinko Mičetić: Bogumili su vječni
Zemaljski mentalni um opčinjen je razno vrsnom multikompleksnošću
procesualnosti, globalizacije mondijalizacije, koju i sam stvara. Ponekadse mucajući govori o tzv. “planetarnoj civilizaciji” ili slično – ali to je tekconstruct mentalizacije koji ne dopire do onog krucijalnog. Ono je lethičko tomumu. Ovodobnost se zbiva u dimenziji i procesualnosti planetarizacije kao polilogizacije.Samo uvidom nad-mentalnog uma (Nad-uma), dopiremo do razumijevanjai telosa – onog duhovnog koje matonoizira planet Zemlju. Mentalni umkonstituira i sam je nošen labirintarnošću onog globalizacijskog koje, in ultimalinea, vodi u barbaritaciju života i intenzivira sotonizaciju/demonizaciju zemaljskogbivstvovanja. Nad-umom proničemo u dimenziju duhovnosti u kojoj živimekumenizmom participiraju sve duhovne i religiozne tradicije čovječanstva. Instatu nascendi, i svi njihovi svjetonazori i vrednote na frontu su planetarnog, patako i duhovnost bogumilstva/krstjanstva koju autor vrlo plodonosno artikulirarazmatrajući tu problematiku u studiji/tractatusu. Ex origine, potrebno je ukazatina prapodrujetlo bogumilstva u njedrima zaratustrizma (Zaratustra) – koji je biomodus avestinskog corpusa sacraluma (avesta – kao grana r.g. – vedske pradrevneduhovnosti – Bharatavaša), kasnije evolucijom kroz maniheizam urastaou duhovno središte jahvističko-kršćanske tradicije unoseći kozmički dualizami dihotomiju Dobra i Zla. U modusima patarenstva, katarstva etc. razni regionalninaslovi, nasljeđuju se i istinske vrednote apostolske kršćanske tradicije umanihejstvo. To je bio vrlo značajan moment prvotne polilogizacije i susretaIstoka i Zapada. Na žalost, uslijed neprijateljskog stava Katoličke/Pravoslavnedogme, taj božanski plan je ugašen okrutnošću Kneza ovog svijeta. Autor vrlostudiozno prikazuje kontekst i slijed tog onodobnog efekta sotonizacije Zemlje.Bogumilstvo/krstjanstvo je bilo žrtva prinesena kroz zemaljsku patnju ifizičko iščeznuće, ali kako autor ispravno ističe – ono duhovno, božansko, metanoičnonije uništeno već uprisutnjuje Nebo Ljubavi i u ovim vremenima Tame.Globalizacija je ovodobna gigautomundijalizacija i polemas sila Svjetla isila Tame. Mentalni um emanira, transcendira i ekspanzivira čistote i nečistoteširom globalizirane Zemlje. Takav postaje i život u vrijeme globalizacije.Filozofski, teološki i znanstveni um kruna su mentalnosti. Duhovna planetarnadimenzija polilogizacije jest ono što nadilazi dimenzije vrhunske mentalizacije.Teološko/filozofskom umu pripada nekoliko fundamentalnih proton pseudos.Prva jest intencija da umom (“razumom”) dopre u apeiron božanske dimenzije bivstvovanja. Tvorbom mentalnih constructa teologizirajući um spekulira sovom diviničkom/transcendentnom i stvara na tome crkvene dogme. Teološkium zanemaruje najdublji uvid mysticae: Deus (et) homo absonditus. “Prodrijeti”u Božji Um mentalnim moćima primaran je modus bogohuljenja. S tim jenaravno povezano prenaglašavanje dometa “razuma” i mentalne inteligencijekoja često ekvilibrira s nebeskim darom i zemaljskim fenomenom vjere.Drugo – razulareni teološki um samo formalno priznaje kozmičku božanskuapsolutnost Ljubavi. On ju “misli”. Samo umišlja, ali ne može živjetitaj Božji dar zemaljskom biću čovjeku. Ono što je nad-mentalno želi se učinitipodložno mentalnosti. Teološki modus religioznosti put je u desakralizacijuparousie, božanskog života na Zemlji.Treće – desupstancijalizira se Dobro i Zlo, mentalizirajući Kozmičke sileSvjetla i Tame, suo modo – dolazi do “zamjene” onog božanskog s onim demonskim.Umjesto Neba Ljubavi i Dobrog Oca (Abba), izabire se i štuje Zloduha(Jahve), vladara ovog materijalnog svijeta. A najgrotekstnije je kada taj Nečistium govori o “pravovjerju” i “krivovjerju”!Autor tu problematiku temeljito razmatra u duhovnom otajstvu i svjetovnojpovijesnosti bogumilstva/krstjanstva. U historiografskom prikatu Crkvebosanske pravilno ističe dualističnost nauka i pruža kritiku “monoteizma” kaoprikrivenog sotonizma. Ono što dolazi iz duhovbih tradicija Istokja oživotvorilose kroz neomaniheizam i duh izvornog istinskog kršćanstva. To je bio predadventpoliloške ovodobnosti. Teološki um to anatemizira i vidi “herezom”ne vidjevši, ne razumijevajući istinsku moć divinizacije zemaljskog, ljudskogbivstvovanja – služi se criterionom Zloduha, Kneza ovog svijeta.Nebo Ljubavi zatvoreno je za teološki um. Božji Zakon Ljubavi dostupanje samo duhovnim putem svetosti i mistike – ali i svakom čovjeku koji ne “teologizira”(“filozofira” o Bogu) već živi svoju božansku suštinu i u srcu nosi(“posjećuje”) hram Božji. Tako su živjeli i naši krstjani. Pojava bogumilstva jepradrevno ukorijenjena u onom najboljem Istoka i Zapada, ali i samobitna. Uzavestinski sakralnu tu je i domonantna apostolska tradicija i nasljedovanje vjereprvih kršćana. I kako izvrsno ističe autor, kroz takvu duhovnu praxu religiozneexistentiae to je permanentno nosilo oživljavanje i življenje elemenata bogocivilizacijekroz teogamizam, kroz duhovnost čistog srca. Teološki um koristećise “inkvizitorskim ratiom” nije mogao razumjeti i dopustiti primogenetiku DuhaSvetoga koju su slijedili istinski kršćani i ozbiljavali mogućnosti bogočovjeka.Umujući o Bogu kroz devijantni razum čovjek ne dolazi do Boga – ali možedoći do Antikrista!Bogumili su svjedočili Isusov Put. Samo bezuvjetnom Ljubavlju premaDobru (i odbijanju Zla!) – Dobrom Ocu i djevičanstvu Čistog uma, nadilazi sementalna dimenzija života u kojoj su nečistote i demonizmi neprestano prisutni,i ozbiljuje se božanski život na Zemlji. Autor na najbolji način ukazuje nanekoliko primjera kršćanske mistike (i na svetog Franju Asiškog) – samo s onustranu, a ne naprosto pro et contra, teologirajuće spekulacije i suo modo teološkihconstructa, ozbiljuje se čista vjera u Boga koja umjesto “KonceptualnogKrista” živi Živog Krista! Teološki um stvara dogme i pretapa se u ritualizacijuvjerske praxe kojom se formalizira (alijenizira) životnost kršćanske vjere. Racionaliziranjepostaje ritualiziranje a ono prelazi u idolopoklonstvo i infantilizam“pučke religioznosti”. To ide na mlin vladaru ovog svijeta.Bogumili su ono božansko ozbiljavali u svakodnevnom životu, ne u ritualizmui teološkom magizmu. Nisu bili zavedeni dušmanskim blještavilomkoje nudi vladar ovog svijeta koji podržava zloguki mit o “istočnom grijehu”stvarajući “svijet” po pomiješanosti dobra i zla. Bogumili su bili prijatelji Dobraa neprijatelji Zla i bilo koga koji stoji iza toga.Samo s duhovnim djevičanskim umom i čistotom srca na oltaru VišegŽivota – ulazi se u Kraljevstvo Nebesko, noseći božansko srce u nutrini svogbića i vanjštini života. To je ono što se u dimenziji svetosti i mistike jezgri usrcu duhovnošću tradicijom. To je ono na što upućuje poliloška procesualnost.Autor vrlo argumentirano artikulira posebnost bogumilstva/krstjanstva ukontekstu ovodobne kršćanske tradicije. Uputno je čuti ga. Bogumil je bio (ijest!) bogoliki čovjek, ne adamitski “grešni” “homo sapiens” već Stari NoviČovjek, onaj koji metanoizira iz palosti i osuđenosti na podjarmljenost Zloduhukoji afirmira svoju moć i u velikoj mjeri u procesima globalizacije. MilosnimZakonom života u Dobrom Bogu kroz theogamizam hierogamiju Neba Ljubavii Čiste Zemlje – bogumil ozbiljuje istinsku mogućnost božanskog života naZemlji. Ovom knjigom Vinko Miletić uvodi nas na najbolji način u problematikuovodobne duhovnosti i religioznosti, dajući nam paradigmatski “primjer”bogumilstva – onoga što vječno živi i što razara teološki mit o odvojenostiaeternalnog i vremenitog.

....

    __________

        * Z A N A K L A D N I K A  B o ž i d a r P e t r a č

N A K L A D A 200 primjeraka  C I J E N A  50,00 kn

TISAK I UVEZ Naklada&Tiskara Ready2Print, Rijeka

Tiskanje je dovršeno mjeseca svibnja 2015. godine

Printed in Croatia Spring-summer 2015

Adresa online izdanja

http://dhk-rijeka.com/knjizevnarijeka.html